Recykling opakowań w praktyce

Kiedy zaczyna się recykling opakowań po kosmetykach? Już w domu, kiedy wyrzuca się pudełko lub słoiczek do odpowiedniego pojemnika. Surowce wtórne, które oddziela się od reszty odpadów, mogą zostać poddane przetworzeniu na nowe produkty. W ten sposób daje się opakowaniu „nowe życie”. Niejedna osoba zastanawia się też, dlaczego firmy kosmetyczne nie zbierają opakowań swoich produktów?

Droga słoiczka lub kartonika po kremie od momentu zużycia go i wyrzucenia po stworzenie z niego nowego opakowania jest dość żmudna. Natomiast każdy użytkownik kosmetyków może, a nawet powinien przyczynić się do tego, aby zamiast produkować śmieci, zamienić je w wartościowe surowce wtórne. W jaki sposób? Poniżej cztery kroki działania, na które mamy wpływ bezpośrednio i pośrednio.

Co się dzieje z opakowaniem kosmetyku, po zużyciu produktu? Pierwszy etap, to dokładne opróżnienie opakowania. Nie trzeba go jednak myć. Następnie – nie zawsze łatwa decyzja – do którego pojemnika wrzucić opakowanie po zużytym produkcie? To kluczowy etap i nasza największa odpowiedzialność. Nawet całkowicie recyklowalne i świetnie eko-zaprojektowane opakowanie nie zostanie poddane recyklingowi, jeśli wyrzucimy go do niewłaściwego pojemnika! Rzadko można znaleźć kompletne informacje, gdzie należy wyrzucać poszczególne rodzaje opakowań po kosmetykach. Nie wszystkie źródła podają także spójne informacje co do sposobu segregacji danego rodzaju opakowania. Warto dowiedzieć się, jakie zasady segregacji stosowane są w naszej gminie. Jednak nawet na oficjalnych stronach urzędów gmin trafiamy na informacje są sprzeczne lub nawet błędne. Na Kosmopedia.org, staramy się tworzyć – we współpracy z Rekopol Organizacją Odzysku Opakowań – wiarygodny i wyczerpujący przewodnik po sortowaniu odpadów opakowaniowych po kosmetykach. W sekcji Segregacja znajdziesz wskazówki, do którego pojemnika możesz wyrzucić dane opakowanie po kosmetyku. Warto zwrócić również uwagę na oznakowanie i inne wskazówki producenta. Więcej o tym przeczytasz w sekcji Symbole recyklingu w twojej łazience.

Czy wszystkie opakowania kosmetyków nadają się do recyklingu i mogą być wyrzucane do pojemników na odpady sortowane? Niestety, jeszcze nie. W Polsce system sortowania i recyklingu jest wciąż mniej zaawansowany, niż w większości krajów UE. I dlatego mniej opakowań trafia do recyklingu. W najbliższych latach będzie się to jednak szybko zmieniać! Warto pamiętać, że w Polsce dopiero od 2019 roku mamy ogólnopolski podział na 5 frakcji odpadów, z tego 3 frakcje materiałowe: papier/tektura, plastik/metal i szkło. W niektórych krajach UE tych pojemników może być nawet kilkanaście! Na razie więc mamy łatwiej, ale też nieco mniej ekologicznie.

Wstępnie posortowane przez nas odpady surowcowe – są odbierane przez przedsiębiorstwa oczyszczania, firmy komunalne, specjalnymi pojazdami. Odbierane odpady są kierowane zawsze w pierwszej kolejności do sortowni odpadów. Częstotliwość i sposób odbioru odpadów (worki czy pojemniki) odbywa się zgodnie z lokalnymi regulaminami czystości i porządku w gminach, w ustalonym w harmonogramach czasie. Odpady z danej frakcji odbierane są przez różne samochody, w konkretne dni tygodnia. Bardziej nowoczesne przedsiębiorstwa komunalne, dysponują także wielokomorowymi śmieciarkami, w których poszczególne frakcje są od siebie oddzielone podczas transportu. Więcej przeczytasz o tym w sekcji, gdzie dementujemy mity nt. odpadów: Fakty i mity – Środowisko.

Odpady (w tym opakowania po kosmetykach), muszą być przed przekazaniem do recyklingu, posegregowane na specjalnych liniach sortujących. Bez względu na rodzaj materiału, sposób odbioru i transportu odpadów, sortowanie jest konieczne. Po pierwsze, jakość sortowania zwykle nie jest wystarczająca dla zakładu recyklerskiego i nawet tak podzielone śmieci – wymagają „doczyszczenia”. Czyli usunięcia tych odpadów, które się do recyklingu nie nadają. Trzeba także rozdzielić je na kolory, polimery i usunąć zanieczyszczenia.

W frakcji pojemnika żółtego rozdziela się butelki po napojach PET według kolorów, oraz pozostałe tworzywa, jak po chemii gospodarczej HDPE, butelki i opakowania z PP, folie PE, opakowania PS (jak po jogurtach), kartony po płynnej żywności.

Oddzielanie poszczególnych rodzajów odpadów i opakowań, wykonują maszyny – sortery optyczne, z systemem rozpoznawania rodzaju materiału, a dodatkowo – pracownicy sortowni. Przykładowa linia technologiczna do sortowania odpadów plastikowych, składa się z rozrywarki worków (większość naszych śmieci pakujemy w worki i zawiązujemy), sita, separatorów i zgniatarki z perforatorem butelek PET. Efekt: po przepuszczeniu strumienia śmieci przez linię sortującą, otrzymuje się paczki lub bele z różnymi rodzajami materiałów.

Posortowane opakowania kierowane są do zakładów recyklingu. W zależności od materiału (szkło, metal, plastik, papier i tektura) – proces recyklingu jest nieco inny, bo każdy materiał wymaga odmiennej technologii.

Plastik poddawany jest przede wszystkim tzw. recyklingowi mechanicznemu. To proces wieloetapowy, który obejmuje kolejno: oczyszczanie, sortowanie, mielenie, mycie, suszenie i regranulację. Do zakładu recyklingu plastik trafia w dużych belach. Najpierw należy je porozcinać i podzielić odpady na pojedyncze elementy. Potem następuje dodatkowy etap usuwania zanieczyszczeń. Następnie aby zapewnić jednorodność strumienia sprawdza się jeszcze czy strumień polimerów jest jednorodny, zatem dodatkowo tworzywa przepuszczane są często przez sortery optyczne, ale w obecności pracowników nadzorujących proces. Następnie tworzywa są rozdrabniane, co nazywa się płatkowaniem. Płatki plastiku są myte – trzeba usunąć z nich kurz, resztki jedzenia, kosmetyków, itd. Dlatego nie trzeba myć opakowań plastikowych w domu. Czyste płatki dzielone są na frakcje (poddawane tzw. flotacji) w wodzie z uwagi na różną gęstość. Tak się rozdziela np. butelkę PET od nakrętek. PET jest cięższy od wody, więc tonie. PP, HDPE i LDPE – pływają na powierzchni.

W kolejnym etapie następuje płukanie, wirowanie i suszenie płatków. Otrzymuje się czysty surowiec wtórny, ale nadal jest wielokolorowy. Dlatego, następnie można jeszcze przeprowadzić sortowanie płatków na różne kolory (opcjonalne). Na końcu procesu – czysty, suchy i posortowany kolorystycznie plastik, poddawany jest regranulacji, podczas której tworzywo jest podgrzewane, uplastyczniane, cięte i chłodzone. Dzięki temu powstają małe granulki. To z nich produkowane są następnie różne przedmioty. Ponieważ do strumienia odpadów plastikowych trafiają różne rodzaje plastiku, a proces oczyszczania nie zawsze pozwala na całkowite pozbycie się zanieczyszczeń, powstający surowiec wtórny nie jest tak czysty, jak wyjściowy. Dlatego z opakowania kremu powstają raczej inne przedmioty niż takie samo pudełko kosmetyku. Plastik z recyklingu znajduje jednak coraz więcej zastosowań – od doniczek i mebli, poprzez elementy samochodów i komputerów, po elementy konstrukcyjne i chodniki.

Szkło przetwarzane jest w zakładach uzdatniania stłuczki szklanej – tam jest sortowane, oczyszczane i rozdrabniane. W tych zakładach na początku usuwane są odpady, które nie powinny zostać wyrzucone do pojemników na szkło, takie jak ceramika, płyty kominkowe, talerze, kubki, worki. Następnie stłuczka szklana jest kruszona, suszona, usuwane są z niej wszystkie małe zanieczyszczenia jak kapsle, nakrętki, a na końcu rozdzielana jest na kolory: brązowy, zielony i bezbarwny. Nie ma etapu mycia. Tak przygotowane szkło może pojechać bezpośrednio do huty szkła. W hucie przetapia się szkło w wysokich temperaturach, dodaje się stłuczkę do zestawu szklarskiego i produkuje się z tego nowe opakowania. Ze szkła z recyklingu można wyprodukować nowe opakowania do żywności i kosmetyków. Wysoka temperatura przetwarzania szkła ułatwia usunięcie z niego wszelkich zanieczyszczeń. Recykling szkła wymaga jednak bardzo dużo energii.

Proces recyklingu papieru polega na wstępnym oczyszczeniu z dużych zanieczyszczań, następnie rozwłóknieniu masy celulozowej na poszczególne włókna w hydropulperze. Kolejno włókna wtórnie się zagęszcza i tworzy z nich nowe wstęgi papieru, które są w długim procesie suszone. Jeśli papier ma być biały, trzeba go odbarwić i wybielić. Utrudnieniami w procesie rozwłókniania są wszystkie powleczenia na papierze, które tworzą nieprzepuszczalną barierę. Masa celulozowa w tym etapie jest także oczyszczana z różnych elementów mechanicznych (zszywki, spinacze, kawałki szkła, folia).

Recykling metalu odbywa się podobnie, jak recykling szkła. Wydzielona z odpadów frakcja jest dalej rozdzielana na metale żelazne, nieżelazne i metale kolorowe. Po etapie strzępienia metale są zagęszczane i sprzedawane do hut. Następnie przetapia się je, aby można z nich odlewać i ponownie formować nowe elementy, jak blachę, z której będzie można wyprodukować nowe opakowania metalowe. Metale można przetwarzać praktycznie w nieskończoność, ale proces ten wymaga ogromnych ilości energii, co również nie jest korzystne dla środowiska.