Talk

Talk to uwodniony krzemian magnezu, miękki minerał występujący w naturze. Stosowany jest w wielu różnych produktach, w żywności (np. w gumach do żucia), lekach, kosmetykach i w przemyśle. Talk łatwo pochłania wilgoć (np. pot) i substancje tłuszczowe (np. sebum). Pozostawia na skórze odczucie suchości, świeżości, gładkości i miękkości.

TALK W KOSMETYKACH

Talk zmniejsza tarcie, dzięki czemu zapobiega podrażnieniu skóry spowodowanym otarciem mechanicznym. Dzięki pochłanianiu tłuszczu zmniejsza także efekt błyszczenia skóry spowodowany wydzielaniem sebum. W przypadku kosmetyków talk stosowany jest w produktach do makijażu, zasypkach dla dzieci i dorosłych. Talk stosowany w kosmetykach jest zupełnie innym składnikiem, niż talk techniczny. Talk kosmetyczny pochodzi ze specjalnie selekcjonowanych warstw geologicznych o wysokiej czystości. Czystość surowca jest szczegółowo weryfikowana przed jego zaklasyfikowaniem jako talk kosmetyczny.

CZY TALK JEST BEZPIECZNY?

Wiele osób zadaje pytania, czy talk w kosmetykach jest szkodliwy? Odpowiedź brzmi zdecydowanie nie! Jeżeli byłby szkodliwy, nie przeszedłby prób bezpieczeństwa, a produkt zawierający niebezpieczną subtancję nie zostałbym dopuszczony do sprzedaży. Czy zatem talk jest bezpieczny? TAK. Talk kosmetyczny jest bezpiecznie stosowany od ponad 120 lat. Dostępny jest obszerny materiał naukowy dowodzący bezpieczeństwa talku. Talk nie ma działania mutagennego i nie działa szkodliwie na rozrodczość. Nie wnika w skórę, ani w struktury biologiczne, nie kumuluje się w organizmie. Wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa talku są związane z sugerowanym działaniem rakotwórczym i zostały szczegółowo opisane w dalszej części.

Bezpieczeństwo talku oceniało (i potwierdziło) dotychczas wiele wiarygodnych instytucji. Wszystkie dotychczasowe analizy uwzględniające pełny materiał naukowy potwierdzają, że użycie talku w kosmetykach, w tym w produktach dla dzieci oraz w zasypkach stosowanych w okolicach intymnych – jest bezpieczne.

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków FDA nadała talkowi status GRAS (Generally Recognized as Safe – ogólnie uznany za bezpieczny) dla zastosowania talku w żywności jako substancja zapobiegająca zbrylaniu. FDA zatwierdziła także użycie talku w kosmetykach i lekach jako barwnik. W 1994 FDA, wspólnie z International Society of Regulatory Toxicology and Pharmacology (ISRTP) i US Cosmetic Toiletry and Fragrance Association (CTFA) (obecnie: Personal Care Products Council – PCPC) zorganizowała warsztaty w celu przeglądu wszystkich dostępnych danych nt. bezpieczeństwa talku. Nie znaleziono jakiegokolwiek ryzyka dla zdrowia ludzi wynikającego z normalnego użycia talku kosmetycznego. W 2014 na wniosek organizacji US Cancer Prevention Coalition FDA dokonała ponownego przeglądu bezpieczeństwa talku i podtrzymała wcześniejsze wnioski – talk jest bezpieczny.

Cosmetic Ingredient Review Expert Panel (CIR) opublikował w 2015 szczegółową ocenę bezpieczeństwa stosowania talku w kosmetykach (Fiume MM et al (2015)Safety Assessment of Talc as used in cosmetics. International Journal of Toxicology 34 (supp1) 66S-129S). CIR potwierdził bezpieczeństwo talku.

National Toxicology Program (NTP) w USA w 2004 analizował dostępne dane epidemiologiczne u ludzi, z uwzględnieniem konsumenckiego użycia talku i zawodowego narażenia na ten składnik. W 2005 roku NTP zdecydował odroczyć rozpatrywanie talku jako składnika rakotwórczego ze względu na niewystarczającą ilość rzetelnych danych. Z uwagi na liczne niejasności opisów związane z budową mineralną talku oraz skutkami narażenia, nie jest możliwe wyciągnięcie ostatecznych wniosków co do uznania talku za składnik rakotwórczy.

World Health Organisation (WHO) oraz International Agency for Research on Cancer (IARC) również przeprowadziły szczegółową analizę danych nt. bezpieczeństwa talku. IARC rozważał czy dane nt. rakotwórczego działania są wystarczające do zaproponowania klasyfikacji talku, jako substancji rakotwórczej. Klasyfikacja zaproponowana przez IARC to 2B, czyli substancja o możliwym (ale niepotwierdzonym) działaniu rakotwórczym u ludzi.

TALK A RAK JAJNIKA – CZY ISTNIEJE ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY?

Od 2010 roku w USA pojawiło się kilka publikacji o możliwym związku pomiędzy stosowaniem talku, a ryzykiem wystąpienia raka narządów rozrodczych u kobiet. Co istotne, sami autorzy nie wykazali jednoznacznie takiego związku, a wiarygodność badań była poddawana w wątpliwości, jednak publikacje wywołały falę obaw i alarmujących doniesień.

Badania epidemiologiczne mogą być wykonywane dwiema metodami, różniącymi się wiarygodnością. Tzw. badania retrospektywne (które jako jedyne dotychczas wskazywały na możliwy związek stosowania talku z występowaniem nowotworów) charakteryzuje duża tendencyjność i błąd systematyczny. W badaniach retrospektywnych analizuje się grupę osób chorych i ich historyczne zachowania związane z narażeniem na konkretny czynnik (np. talk) w długim okresie (np. przez 20 lat). Oznacza to, że chorzy muszą pamiętać wszystkie swoje zachowania – a rzadko tak jest. Część opublikowanych badań na temat talku i raka jajnika krytykowano też za brak grupy kontrolnej. Należy zaznaczyć, że nie wszystkie badania retrospektywne wskazały na możliwy związek pomiędzy stosowaniem talku z występowaniem nowotworów.


Badania prospektywne (tzw. badania kohortowe) są uważane za znacznie bardziej wiarygodne. Tego typu badania trwają wiele lat. Populacja osób zdrowych poddawana jest długotrwałej obserwacji, a narażenie na dany czynnik jest monitorowane na bieżąco przez cały czas badania. W badaniach kohortowych zawsze stosuje się grupę kontrolną pacjentów. Występuje w nich znacznie mniejszy błąd systematyczny, niż w badaniach retrospektywnych. Żadne dotychczas opublikowane badania kohortowe nie potwierdzają szkodliwego, rakotwórczego działania talku:

• W 2000 roku opublikowano wyniki badania kohortowego (prospektywnego) na dużej grupie 121 700 kobiet. Nie stwierdzono znaczącej zależności wskazującej na wpływ stosowania talku z występowaniem raka jajnika.
• W 2008 roku opublikowano krytyczny przegląd 16 wcześniej opublikowanych badań epidemiologicznych oraz mechanizmów działania biologicznego talku. Autorzy stwierdzili, że ciężar dowodu naukowego nie wskazuje, że talk kosmetyczny może być przyczyną raka jajnika.
• W 2014 opublikowano wyniki badania kohortowego (prospektywnego) na grupie 61576 kobiet po menopauzie, z których ponad połowa stosowała produkty z talkiem przez wiele lat. Nie znaleziono związku pomiędzy stosowaniem zasypek w okolicach intymnych a występowaniem raka jajnika nawet w przypadku długotrwałego użycia.

Związek przyczynowy między stosowaniem talku, a występowaniem raka jajnika dementowany był m.in. przez Cancer Research UK  (wiodącą organizację charytatywną na świecie, która wspiera badania nad rakiem) oraz Ovarcome (brytyjską organizację charytatywną działającą na rzecz chorych na raka jajnika).

W 2016 sąd w USA orzekł zaskakujący wyrok, przyznając rację pacjentce, która zachorowała na raka jajnika i złożyła oskarżenie wobec producenta talku. Wyrok w świetle całego materiału dowodowego można uznać za zaskakujący i niezgodny z aktualnym stanem wiedzy. Żadne wiarygodne raporty, analizy i badania nie potwierdziły dotychczas zależności pomiędzy stosowaniem talku i występowaniem raka lub jakichkolwiek innych szkodliwych działań.

Możliwe działanie rakotwórcze talku jest stale monitorowane przez instytucje oceny ryzyka, IARC i CIR.

Jedną z możliwych przyczyn szybkiego rozprzestrzenienia w mediach niepotwierdzonych informacji nt. bezpieczeństwa talku jest skojarzenie talku z azbestem, który ma potwierdzone działanie rakotwórcze. Obie substancje mają tę samą nazwę chemiczną – jest to uwodniony krzemian magnezu. Jednak struktura krystaliczna, a tym samym właściwości chemiczne i toksykologiczne obu substancji są zupełnie inne! Kryształy talku mają postać cienkich, płaskich płytek. Azbest ma strukturę cienkich włókien, które w kontakcie z żywą tkanką zachowują się jak igły. Działanie rakotwórcze azbestu jest ściśle związane z kształtem cząstek tego materiału.