Mydła, żele pod prysznic, syndety, to najbardziej popularne produkty do oczyszczania skóry z brudu, kurzu, sebum, potu i innych zanieczyszczeń. Co zawierają? W jaki sposób działają?
Zadanie kosmetyków do mycia jest oczywiste. Mają oczyścić skórę lub włosy z zanieczyszczeń – tych naturalnych wynikających z pracy gruczołów łojowych, potowych, jak i tych zewnętrznych, związanych z osadzaniem się brudu, kurzu czy innych substancji. Dobry kosmetyk myjący ma właściwości oczyszczające, dzięki którym skutecznie usuwa zanieczyszczenia. Powinien też dobrze pienić się, mieć przyjemną konsystencję, nie podrażniać ani nie wysuszać skóry. Co jeszcze warto wiedzieć o kosmetykach do mycia?
Piana kontra zanieczyszczenia
Czym jest brud na skórze i włosach? To mieszanina substancji lipofilowych, czyli tłuszczowych, takich jak sebum wydzielane przez gruczoły łojowe oraz kosmetyki odżywcze do pielęgnacji i makijażu oraz hydrofilowych, czyli rozpuszczalnych w wodzie, jak sole mineralne, które są również składnikami potu. Oprócz tego w zanieczyszczeniach, trafiających na skórę twarzy, ciała i włosy, znajdują się także złuszczone komórki naskórka, kurz, bakterie, pozostałości makijażu i innych kosmetyków.
Co powinien zawierać kosmetyk do mycia? Przede wszystkim środki powierzchniowo czynne.
Czyli substancje myjące, które wykazują dobre właściwości pianotwórcze. A dzięki ich wyjątkowej budowie, usuwają zarówno zanieczyszczenia lipofilowe, jak i hydrofilowe. Są to jednak składniki, które mogą podrażniać skórę.
Jaki jest najbardziej popularny środek powierzchniowo czynny? Sodium Laureth Sulfate. Ponieważ jest dość silny i zdarza się, że podrażnia, obecnie stosuje się zamiennie inne, łagodniejsze substancje, jak np. Cocamidopopyl Betaine.
Co jeszcze oprócz środków pianotwórczych znajduje się w kosmetykach do mycia?
- Zagęstnik, czyli substancja zagęszczająca kosmetyk, gdyż preparat myjący nie może być zbyt płynny – najpopularniejsze mają formę żelu. Stosowanymi zagęstnikami są: pochodne celulozy (np. Hydroksyethylcellulose) , czy polimery kwasu akrylowego (np. Carbomer)
- Składniki perłotwórcze i zmętniające,
- Sekwestranty, czyli substancje wyłapujące jony metali ciężkich (np. Disodium EDTA),
- Środki natłuszczające skórę, np. monoglicerydy,
- Dodatkowe składniki łagodzące działanie środków powierzchniowo czynnych takie jak: hydrolizaty protein (INCI Hydrolyzed Milk Protein), pantenol (INCI Panthenol)
- Substancje czynne, wykazujące efekt biologiczny np. witaminy,
- Barwniki, kompozycje zapachowe, konserwanty.
Proces mycia
Jak przebiega oczyszczanie skóry lub włosów? Najpierw następuje zemulgowanie zanieczyszczeń przez substancje myjące, a następnie ich oderwanie od powierzchni skóry lub włosów. Kluczowa jest piana, która ułatwia rozprowadzanie składników myjących i usprawnia proces mycia, a także ich usuwanie. W trakcie kąpieli składniki myjące oddziałują nie tylko na brud i zanieczyszczenia, ale także na warstwę rogową naskórka. Jeśli kosmetyk do mycia ma niewłaściwą recepturę, może podrażniać i wysuszać skórę. Częstą przyczyną jest zbyt intensywne usuwanie płaszcza hydro-lipidowego z powierzchni skóry. Czy da się temu zapobiec? Owszem, producenci kosmetyków dodają do preparatów myjących składniki nawilżające i natłuszczające, które zapobiegają jej przesuszeniu wywołanemu działaniem detergentów. A także wzmacniają funkcje barierowe skóry.
Aby uniknąć wywołania podrażnień, zamiast jednej silnej substancji myjącej, stosuje się mieszankę kilku. Są znacznie łagodniejsze niż np. SLES, który silnie odtłuszcza powierzchnię skóry. Coraz częściej sięga się po łagodne środki powierzchniowo czynne takie jak Hydrolizaty protein (Hydrolyzed Corn Protein). Nie bez znaczenia dla skóry jest też pH kosmetyków. Jakie powinno być pH preparatów do mycia? Zbliżone do pH skóry, czyli 4,5-5,5. Powód? Kiedy jest zbyt wysokie – może naruszać barierę naskórka i zwiększać penetrację składników w głąb skóry. Także tych, które są dla niej szkodliwe.
Z mydłem czy bez mydła?
Preparaty do mycia klasyfikuje się najczęściej w zależności od tego, jakich składników myjących w nich użyto. Czy zawierają mydło, czy nie? W zależności od tego można je podzielić na mydła, preparaty typu combo (mydło + inne składniki myjące) i syndety (preparaty bez mydła).
Mydło
Największa wada mydeł? Zasadowe pH, najczęściej >8,5, które jest znacznie wyższe niż fizjologiczne pH skóry (4,5-5,5). Mogą więc wysuszać skórę i narażać ją na podrażnienia. Dlatego zwykle nie poleca się stosowania mydeł do pielęgnacji cery suchej czy wrażliwej.
Czym dokładnie jest mydło? To jeden z najstarszych środków myjących stosowanych przez człowieka. I jeden z najtańszych. Mydła mają dobre właściwości oczyszczające, ale słabo się pienią. Najczęściej występują w formie kostek, ale mogą mieć też być w płynie. Ich przewagą nad innymi środkami myjącymi jest to, że są bezpieczne dla środowiska i łatwo ulegają biodegradacji.
Co znajduje się w składzie mydła? Najważniejszymi substancjami są sole kwasów tłuszczowych (np. Sodium Palmate, Potassium Stearate). Dodawane są do nich także substancje natłuszczające, nawilżające oraz substancje czynne, jak np. olej mineralny, alkohole tłuszczowe, lanolina. Dodaje się je po to, aby zwiększyć łagodność i własności dermatologiczne.
Przykładowy skład mydła:
Składnik: Sodium Palmate, Sodium Palm Kernelate, Potassium Olivate
Funkcja: Baza mydlana, czyli składnik myjący, który jest zazwyczaj przezroczysty
Składnik:CI 77891 (Titanium Dioxide)
Funkcja: dwutlenek tytanu, który nadaje biały kolor mydłu,
Składnik: Glycerin
Funkcja: Gliceryna, składnik nawilżający, zapobiega też wysychaniu mydła
Składnik: Tetrasodium Etidronate
Funkcja: Składnik neutralizujący jony metali, które powodują wytrącanie się mydła
Składnik: Parfum
Funkcja: Kompozycja zapachowa
Combo
Combo to preparaty myjące, które zawierają mydła i inne składniki, najczęściej syntetyczne. Mają niższe pH niż mydła w kostce, ale też są lekko zasadowe. Mają lepsze właściwości pieniące niż mydła i dobrze oczyszczają skórę. Występują w formie żelu lub kostki.
Syndety
Jak mówi się o preparatach myjących, które nie zawierają mydła? To syndety. Najczęściej zawierają syntetyczne składniki myjące, bo w naturze występuje niewiele naturalnych składników o takich właściwościach. Większość żeli pod prysznic, płynów do mycia rąk, szamponów i płynów do kąpieli to syndety.
Jakie są najważniejsze cechy syndetów? Bardzo dobrze się pienią i najczęściej mają pH neutralne dla skóry. Zwykle występują w formie płynów lub żeli, ale zdarzają się też syndety w formie kostek do mycia. Jakie są najbardziej popularne składniki syndetów? Siarczany oksyetylenowanych alkoholi tłuszczowych, sulfobursztyniany, sarkozyniany, acylopeptydy, alkilopoliglukozydy. W zależności od przeznaczenia kosmetyki myjące mogą też zawierać składniki aktywne łagodzące, przeciwbakteryjne, nawilżające, natłuszczające.
Przykładowy skład syndetu/ żelu pod prysznic:
Składnik: Sodium Laureth Sulfate
Funkcja: SLES, podstawowy składnik myjący. Myje i nadaje pianę, która ułatwia rozprowadzanie preparatu na skórze lub włosach
Składnik: Cocamide DEA
Funkcja: Dodatkowy, łagodny składnik myjący, zagęszcza preparat
Składnik: Cocamidopropyl betaine
Funkcja: Łagodny składnik myjący, nie podrażnia również oczu. Zmniejsza drażniące działanie SLES, powoduje zagęszczenie preparatu i lepsze właściwości tworzonej piany
Składnik: Sodium Chloride
Funkcja: Sól, chlorek sodu, w roztworze niektórych składników powierzchniowo czynnych powoduje zagęszczenie tego roztworu
Składnik: Aqua
Funkcja: Woda, rozpuszczalnik
Składnik: Parfum
Funkcja: Kompozycja zapachowa