Aluminium w kosmetykach – co należy wiedzieć?

Co to jest aluminium?

Aluminium (Al, glin) to srebrzystobiały, miękki, niemagnetyczny metal. Aluminium jest trzecim najpowszechniej występującym pierwiastkiem (po tlenie i krzemie) i najobficiej występującym metalem w skorupie ziemskiej, stanowi ok. 8% jej masy. Ze względu na obecność aluminium w glebie, glin dostaje się do organizmu człowieka przede wszystkim wraz ze spożywaną żywnością i wodą pitną. Glin przy zachowaniu odpowiednich poziomów zawartości w pożywieniu (określonych w prawie) nie wpływa szkodliwie na zdrowie człowieka. Dlatego też związki glinu są stosowane jako dodatki do żywności. Ponadto, w opinii naukowej, z marca 2021 r.,  Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) ocenił, że związki glinu są słabo wchłaniane przez przewód pokarmowy u zwierząt i ludzi.

Glin i jego związki znalazły szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, nie tylko w przemyśle spożywczym, ale również w kosmetycznym i farmaceutycznym. Związki glinu ze względu na swoje właściwości są od wielu lat szeroko stosowane w kosmetykach i celowo do nich dodawane jako składniki kosmetyczne. Nie wykazują szkodliwego wpływu na skórę. Obszerne dane toksykologiczne (informacje dotyczące negatywnego oddziaływania danej substancji na organizm) nie wskazują na ryzyko wystąpienia szkodliwych skutków po stosowaniu kosmetyków zawierających aluminium, gdyż wykazuje ono niezwykle słabą zdolność do przenikania przez naskórek. Surowce zawierające aluminium są bezpiecznie i szeroko stosowane w kosmetykach, wyrobach medycznych i lekach. Na rynku kosmetycznym istnieje ponad 50 związków zawierających glin. Najbardziej rozpowszechniony kosmetyczny związek glinu to chlorowodorotlenek glinu (INCI: Aluminum Chlorohydrate), który jest wykorzystywany w antyperspirantach jako substancja przeciwpotna. Inne popularne sole glinu stosowane w tego typu produktach to m.in.: chlorek glinu (Aluminum Chloride), kompleksy glinowo-cyrkonowe (Aluminium Zirconium Tetrachlorohydrex Gly), czy też cytrynian glinu (Aluminum Citrate). W pomadkach natomiast powszechnie stosowane są barwniki koloidalne (Alumnium Lakes, laki aluminium) otrzymywane w reakcji tlenku glinu z pigmentami organicznymi. Z kolei pasty do zębów mogą zawierać nierozpuszczalne minerały glinu w roli łagodnych środków ściernych. Mogą również pełnić funkcję substancji poprawiających właściwości aplikacyjne produktu kosmetycznego, wpływając na zmianę konsystencji masy kosmetycznej (w języku branżowym określa się je mianem modyfikatorów reologii). Ponadto glin wchodzi w skład wielu innych surowców o powszechnym zastosowaniu w kosmetyce, np. glinki kosmetyczne (Kaolin, wykorzystywany np. w maseczkach) zawierają uwodniony krzemian glinu, a mika (Mica – wykorzystywana np. jako składnik rozświetlający) składa się z krzemianu glinowo-potasowego. Aluminium i jego związki spotkamy także w kremach do twarzy, balsamach do ciała, produktach do makijażu np. pudrach i produktach do pielęgnacji włosów.

Czy aluminium obecne w kosmetykach zagraża bezpieczeństwu?

Zdecydowanie NIE, sole aluminium to substancje o długiej historii bezpiecznego używania w kosmetykach. Ich profil toksykologiczny (to jak oddziałują na organizmy) jest bardzo dobrze poznany. Są też na bieżąco oceniane przez wiarygodne instytucje, w tym Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS). W opiniach wydanych w 2014 a następnie w 2019 i 2021 r. (na podstawie nowych danych naukowych) SCCS nie potwierdził ich szkodliwego działania, które bezpodstawnie jest im przypisywane w sieci lub innych nierzetelnych źródłach. Do najczęściej spotykanych mitów należy zaliczyć powodowanie choroby Alzheimera lub raka piersi czy kumulowanie toksyn w organizmie.

SCCS, jako niezależny komitet naukowy UE, stwierdził w swojej ocenie opublikowanej w kwietniu 2014 r, iż dotychczas przeprowadzone badania nie potwierdzają działania rakotwórczego przy poziomach narażenia na aluminium, które są osiągane poprzez stosowanie kosmetyków. Już w latach poprzednich takie same wnioski opublikowały inne organizacje jak np. American Cancer Society oraz Niemieckie Centrum Badań nad Rakiem w Heidelbergu wskazując, że nie ma naukowo udowodnionego związku między stosowaniem np. antyperspirantów zawierających sole glinu a zwiększonym ryzykiem raka piersi. Użycie soli aluminium w produktach kosmetycznych jest kontrolowane przez prawo, rozporządzenie kosmetyczne 1223/2009/WE dopuszcza ich zastosowanie w ograniczonej ilości, co jest dodatkowym gwarantem bezpieczeństwa.

Związki glinu są od wielu lat stosowane w kosmetyce, nie wykazują działania drażniącego ani alergizującego. Oczywiście istnieją osoby wyjątkowo wrażliwe na miejscowe stosowanie tych substancji, jednak biorąc pod uwagę jak bardzo powszechne jest ich stosowanie, SCCS uważa, że jest to rzadkie zjawisko. Dodatkowo ostanie badania wskazane w opinii SCCS, wskazują, że aluminium prawie nie wchłania się przez skórę, w tym świeżo ogoloną i nie jest w niej kumulowane. Wszystkie opisane wyniki badań potwierdzają, że glin jest bezpiecznym surowcem kosmetycznym.

Antyperspiranty a aluminium

W antyperspirantach związków glinu używa się w celu ograniczenia wydzielania potu. Po aplikacji antyperspirantu na skórę następuje polimeryzacja związków aluminium pod wpływem fizjologicznego pH. Co to oznacza? Tworzy się wtedy rodzaj żelu, który powierzchniowo uszczelnia ujścia gruczołów potowych. Taki „czop” ogranicza wydzielanie potu. Blokada ta ma jednak charakter przejściowy i jest usuwana wraz ze złuszczaniem warstwy rogowej naskórka, także podczas mycia okolic pachowych wodą i mydłem, a nawet po bardzo silnym spoceniu się.

Jednym z powszechniejszych mitów dotyczących związku glinu jest powiązanie glinu zawartego w antyperspirantach z chorobą Alzheimera. Źródłem tego mitu jest nadinterpretacja i wybiórcze traktowanie wyników badań naukowych. Na stronach internetowych można znaleźć szereg stwierdzeń, że „obecność glinu w organizmie powoduje tę poważną chorobę, a ponieważ antyperspiranty zawierają glin…”, więc powiązano te fakty tworząc mit, który bezpodstawnie budzi strach u konsumentów. Powyższa teoria powstała na skutek opublikowania badań, w których stwierdzono podwyższone stężenie glinu w tkance nerwowej osób z chorobą Alzheimera. W żadnych badaniach związek przyczynowy pomiędzy samą obecnością glinu a występowaniem choroby nie został potwierdzony. Raporty w tej sprawie opublikowały m.in. brytyjskie organizacje: Alzheimer’s Society oraz Alzheimer’s Association . Obecność glinu może być także wtórnym efektem występowania choroby. Ten mechanizm nie został jeszcze wyjaśniony. Niezależnie od istnienia związku przyczynowego, główną drogą przedostawania się glinu ze środowiska do organizmu jest droga pokarmowa. W żadnym z opublikowanych w prasie naukowej badań nie stwierdzono, że glin może wnikać przez naskórek, więc preparaty aplikowane powierzchniowo, jak np. antyperspiranty, nie są źródłem tego pierwiastka w organizmie. Podsumowując, stosowanie związków glinu w kosmetykach jest stale monitorowane i oceniane przez wiarygodne i niezależne instytucje naukowe. Regularnie publikowane dane naukowe oparte na rzetelnie przeprowadzonych badaniach, potwierdzają bezpieczeństwo stosowania glinu i jego związków w produktach kosmetycznych.

czytaj więcej

Chemia w kosmetykach – czy jest się czego bać?