Od czasu wybuchu pandemii COVID-19 większą wagę przykładamy (wreszcie!) do tego, że nasze dłonie powinny być czyste. Po raz kolejny bardzo dobitnie uświadomiliśmy sobie to, co od zawsze mówiły nam babcie. Mycie rąk to podstawa. Przyjrzyjmy się jednak czego jeszcze możemy używać, by dbać o higienę dłoni.
Królem higieny od lat pozostaje mydło. Nie ma wątpliwości co do tego, że mycie rąk z użyciem mydła jest najważniejszą metodą zapewnienia higieny i ograniczenia transmisji m.in. wirusa SARS-COV-2, niszczenia mikroorganizmów, a tym samym – zapobiegania chorobom. Potwierdzają to eksperci WHO, naukowcy i lekarze na całym świecie. Ta podstawowa czynność pielęgnacyjna, którą wykonujemy kilka do kilkunastu razy dziennie jest dla nas tak oczywista, że nie zastanawiamy się zwykle jakie składniki mydła gwarantują nam czyste dłonie.
Najważniejsze są SPC, czyli środki powierzchniowo czynne. To one myją skórę i usuwają brud. Jak? Mają tzw. amfifilową budowę, czyli składają się z dwóch biegunów – jednego z powinowactwem do tłuszczu, drugiego do wody. Brud jest zwykle tłuszczowy, więc wiąże się z częścią SPC, która „lubi” tłuszcz. Gdy się połączą, brud może być usunięty z powierzchni podczas spłukiwania, ponieważ druga część SPC „lubi wodę”. Ot i cała tajemnica. W skład mydeł obok SPC mogą wchodzić jeszcze np. składniki renatłuszczające. Potrzebujemy ich, gdyż SPC podczas mycia częściowo usuwają tzw. płaszcz hydrolipidowy. Łatwo zauważyć, że przy częstym myciu powstaje efekt wysuszonych dłoni. Gdy do mydła dodamy składniki renatłuszczające, niwelujemy ten efekt.
Dlaczego mydło pozostaje najskuteczniejszą bronią w walce z wirusami i innymi drobnoustrojami? Ich otoczka lipidowa w odpowiednim czasie mycia zostaje zniszczona, a wirusy unieszkodliwione.
Co jednak zrobić, gdy nie ma się dostępu do bieżącej wody i mydła? Na rynku znajdziemy szerokie portfolio produktów, które będą odpowiednie w zależności od sytuacji.
Pierwszą – najbardziej powszechną – kategorią są żele kosmetyczne, które myją bez użycia wody. dopomagają w utrzymaniu codziennej higieny, oczyszczają i odświeżają. Żele tego typu mogą zawierać alkohol lub inne składniki np. nadtlenek wodoru lub okteidynę, które wykazują aktywność antybakteryjną. Jest to drugorzędowa funkcja tych produktów. Wartością dodaną kosmetyków do mycia bez użycia wody są składniki pielęgnacyjne takie jak gliceryna i aloes, które nawilżają. Mogą również niwelować potliwość dłoni oraz korygować ich zapach. Kosmetyki do oczyszczania dłoni mogą występować w różnych formach. Najpopularniejsze są żele i chusteczki. Chusteczki nasączone są płynem opartym na alkoholu. Dzięki temu odświeżają, skutecznie usuwają zanieczyszczenia a dodatkowo działają antybakteryjnie. Jednak nie są to jedyne dostępne formy. Na rynku można spotkać również płyny i spraye.
Drugą kategorią są produkty biobójcze służące do dezynfekcji. Ich celem nadrzędnym jest całkowite zniszczenie mikroorganizmów. Stosowane są do dezynfekcji rąk, ale także powierzchni i pomieszczeń. Na tego typu produktach można spotkać deklaracje o zabijaniu bakterii, wirusów, grzybów. W czasie pandemii pojawiły się również produkty o deklarowanym działaniu przeciwko wirusowi Sars-Cov-2. Takie preparaty muszą zostać zarejestrowane w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL). Każdy produkt, który zostanie w nim zarejestrowany otrzymuje numer pozwolenia. Musi on być zamieszczony na etykiecie produktu.
Produkty dezynfekcyjne charakteryzuje sile działanie. Ich częste stosowanie może trwale naruszać płaszcz wodno-lipidowy skóry i prowadzić do przesuszenia i skłonności do podrażnień. Produkty kosmetyczne będą zdecydowanie mniej agresywne.
Bez względu po jaki produkt się sięga należy pamiętać o natłuszczaniu i odżywianiu skóry rąk stosując kremy do dłoni po każdym myciu z wodą lub bez. W handlu spotykamy czasem określenie „nowa dezynfekcja”. Nie istnieje jednak taka kategoria produktów. Zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej wymienione produkty do higieny lub dezynfekcji są w większości albo produktami kosmetycznymi albo produktami biobójczymi, nieco rzadziej wyrobami medycznymi. Każdy z tych produktów powinien być przyporządkowany do jednej, konkretnej grupy i zgodny z wymaganiami prawa przewidzianymi dla tej właśnie grupy. Warto o tym pamiętać robiąc zakupy.